De geschiedenis van Halloween gaat ver terug. Ierland is de plek waar het allemaal begon, meer dan 2.000 jaar geleden, al werd het Keltische feest toen nog Samhain genoemd.
Samhain – dat je uitspreekt als ‘Saun’ – was een groot feest dat het einde van het lichtseizoen en het begin van de donkere winterdagen markeerde. Samhain werd gevierd als de oogst erop zat en ‘de donkere helft van het jaar’ eraan zat te komen. Dat Halloween op 31 oktober wordt gevierd, heeft te maken met de Keltische kalender. Het Keltisch Nieuwjaar begint namelijk op 1 november. Halloween – voorheen Samhain – was dus het feest voor oudejaarsavond.
De Kelten staan bekend om hun religieuze opvattingen: de Keltische mythologie. Een deel van die mythologie gelooft dat er interactie kan plaatsvinden tussen levenden en doden, met name dat geesten in beide werelden kunnen bestaan. Op oudjaar zouden de geesten zich laten zien om een levend lichaam voor het nieuwe jaar te zoeken. Dan zou de doorgang van onze wereld naar die ‘andere wereld’ namelijk het dunst zijn en een doorgang bieden voor geesten.
Om hun angst voor deze wezens te bezweren, vermomde men zich in griezelige kostuums om geesten af te schrikken en in de war te brengen. De viering van Halloween vond plaats in het donker, met onder andere het aansteken van vreugdevuren om de kwade geesten op afstand te houden. Tradities die nog altijd in stand worden gehouden: het verkleden speelt namelijk nog steeds een grote rol in de viering van Halloween.
Eén van de eerste plekken waar Samhain gevierd werd was The Hill of Ward (Tlachtga) in County Meath (ten noordwesten van Dublin). Een heilige plek voor de Kelten waar de oude vlammen van het jaar ervoor werden gedoofd en een ceremonieel vuur werd aangestoken om het nieuwe seizoen in te luiden.
Waar komt de naam Halloween vandaan?
Ergens in de zevende eeuw na Christus kreeg Samhain een andere naam. De Christenen riepen 1 november uit tot Allerheiligen – All Saint’s Day of All Hallows – en de avond ervoor werd Allerheiligenavond. De naam All Hallows Eve verbasterde naar Halloween, de naam die we vandaag de dag nog steeds gebruiken.
Halloween wordt naast Ierland ook vooral gevierd in het Verenigd Koninkrijk, Canada en de Verenigde Staten. Ierse immigranten brachten de traditie de oceaan over en inmiddels zijn er wel meer landen die het feest hebben opgepikt. Ook in Nederland wordt het feest populairder, al zijn er regio’s waar vooral de katholieke viering van Sint-Maarten nog altijd populairder is.
Halloween tradities
Zoals bij ieder nationaal feest heeft Halloween ook speciale gebruiken en een daarvan is dat men in Ierland barmbrack eet. Dat is een vruchtencake die is staat is de toekomst te voorspellen. In deze cake worden namelijk dingen verstopt die iets zeggen over de toekomst van degene die ze vindt. Heb jij de gouden ring, dan ben je degene die het komende jaar gaat trouwen. Of misschien vind je wel een munt in de barmbrack: dan wacht een welvarende toekomst.
Ook de geschiedenis van de uitgeholde pompoen komt uit Ierland, die daar Jack-o’-lantern wordt genoemd, verwijzend naar een oude mythe over de smid Jack die een knol uitholde om als lantaarn te gebruiken. Al in de 18e eeuw stonden uitgeholde knollen en rapen voor de ramen in Ierland om rondzwervende geesten op Halloween-avond weg te houden. In de loop der jaren is men steeds vaker een pompoen gaan gebruiken omdat die simpelweg geschikter bleek – een ontdekking die met name door Ierse migranten in Noord-Amerika werd gedaan.
Het leuke aan Halloween is dat er in de 2.000 jaar dat dit feest gevierd wordt, in feite aan de traditie dus niet zoveel veranderd is. Nog steeds gaan mensen verkleed als griezelige wezens naar buiten, worden er vreugdevuren gestookt en is er vooral ook veel ruimte voor gezelligheid.